Przewodnik: jak zdobyć uprawnienia budowlane

Planujesz zdawać egzamin na uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej?
Jesteś w trakcie studiów i nie wiesz jak pokierować swoją karierą?
A może dopiero rozpoczynasz studia i chcesz wiedzieć jak wygląda ten zawód?

Świetnie trafiłeś!
Znajdziesz tu odpowiedź na nurtujące pytania dotyczące wykształcenia, praktyki, kwalifikacji i egzaminów.

Po co uprawnienia budowlane?

Posiadanie uprawnień budowlanych jest warunkiem koniecznym do sprawowania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie czyli np. projektowania, kierowania budową lub sprawowania nadzoru autorskiego. Każdy projekt wymagający otrzymania pozwolenia na budowę (oraz niektóre inne) musi być sygnowany przez osoby posiadające uprawnienia. Oznacza to, że jeżeli chcesz samodzielnie projektować lub być kierownikiem budowy musisz mieć uprawnienia. Wiąże się to jednak z pełną odpowiedzialnością za projekt lub budowę.

Czy można zatem pracować w budownictwie bez posiadania uprawnień?
Oczywiście, że tak! Bez uprawnień można pracować m.in. jako asystent projektanta, architekt wnętrz, przedstawiciel handlowy materiałów budowlanych lub wykonywać wizualizacje.

Podstawę prawną określającą rodzaje uprawnień, ich zakres, wymagane wykształcenie, dokumentowanie praktyki oraz sposób przeprowadzania egzaminu stanowi Ustawa Prawo Budowlane oraz Rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.

Więcej o tym znajdziesz w zakładce Jakie możliwości daje posiadanie uprawnień.

Wykształcenie a uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej

Osoby, które chcą się ubiegać o uprawnienia budowlane muszą legitymować się odpowiednim wykształceniem. A zatem pierwszy krok do uzyskania uprawnień to wybór odpowiedniej uczelni i kierunku studiów.

Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej uzyskać może osoba, która:

– ukończyła studia pierwszego lub drugiego stopnia na kierunku architektura (lub architektura i urbanistyka);

– ukończyła studia pierwszego lub drugiego stopnia na kierunku budownictwo;

– posiada tytuł zawodowy technika lub mistrza, lub dyplom zawodowy w zawodzie nauczanym na poziomie technika architekta.

Należy jednak pamiętać, że od kierunku oraz stopnia ukończonych studiów zależy zakres uprawnień o jaki będzie się można później ubiegać. Jeżeli w przyszłości chcesz korzystać z uprawnień do projektowania bez ograniczeń lub uprawnień łączonych (projektowanie i kierowanie robotami) bez ograniczeń, należy wybrać studia na kierunku architektura oraz ukończyć ich drugi stopień.

Ostatecznej kwalifikacji wykształcenia dokonuje Komisja Kwalifikacyjna w danej okręgowej Izbie Architektów podczas weryfikacji dokumentów.
Jeśli dopiero planujesz rozpocząć studia sprawdź, czy program tych studiów spełnia warunki stawiane kandydatom na samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. Komisja w procesie kwalifikacji sprawdza nazwę kierunku studiów oraz ich program na podstawie suplementu do dyplomu. Nie każdy kierunek, w którego nazwie jest słowo 'architektura’ spełnia wymagania komisji, dlatego warto to sprawdzić jeszcze przed ich rozpoczęciem. Pamiętaj, że jeśli Okręgowa Komisja Kwalifikacyjna odrzuciła Twoje podanie o dopuszczenie do egzaminu ze względu na brak odpowiedniego wykształcenia, i uważasz, że stało się tak niesłusznie, zawsze możesz się odwołać od tej decyzji.

Więcej o wykształceniu, jakie musisz mieć, żeby ubiegać się o uprawnienia budowlane znajdziesz w zakładce wykształcenie.

Praktyka zawodowa

Praktyka zawodowa jest drugim, po wykształceniu, warunkiem koniecznym do spełnienia, aby móc ubiegać się o uzyskanie uprawnień budowlanych.
Są dwa rodzaje praktyki: projektowa oraz na budowie. Każdą z nich odbywa się pod kierownictwem osób posiadających odpowiednie uprawnienia budowlane. Całą praktyką nie musi kierować jedna osoba. Ważne jest jednak aby zakres uprawnień kierownika odpowiadał przynajmniej zakresowi o jaki my sami chcemy się ubiegać. Oznacza to tyle, że np. osoba ubiegająca się o uprawnienia do projektowania bez ograniczeń w specjalności architektonicznej nie może robić praktyki u kogoś, kto ma jedynie uprawnienia w ograniczonym zakresie.

W zależności od rodzaju uprawnień o jakie się ubiegamy, długość poszczególnego rodzaju praktyki jest różna, i wynosi od 1 roku do 4 lat.
Praktykę zawodową potwierdza się zbiorczym zestawieniem w postaci tabeli oraz oświadczeniem osoby kierującej praktyką na osobnym formularzu. Wzór zestawienia oraz oświadczenia znajduje się w Rozporządzeniu w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Do każdego zadania (czyli projekt lub budowa) należy dołączyć osobne oświadczenie. Zgodnie z Rozporządzeniem, uznaje się praktykę odbytą po ukończeniu trzeciego roku studiów pod kierownictwem osoby posiadającej odpowiedni uprawnienia i wpisanej na listę członków Izby.

Jeśli nie wiesz jak wypełnić swoje zbiorcze zestawienie praktyk, zapisz się na newsletter i pobierz e-booka z przykładowym zestawieniem.

Przed rozpoczęciem praktyki zawodowej sprawdź czy osoba, która ma kierować Twoją praktyką, wpisana jest na listę członków Izby oraz jaki zakres uprawnień posiada. Najlepiej również na bieżąco uzupełniać zbiorcze zestawienie i oświadczenia, ponieważ w przypadku konfliktu, wyjazdu lub śmierci kierownika i niemożności uzyskania tych dokumentów, proces ubiegania się o uprawnienia znacząco się wydłuży, nawet o kilka kolejnych lat potrzebnych na dokumentowanie nowej praktyki.

Więcej informacji o praktyce zawodowej znajdziesz w zakładce praktyka.

Kwalifikacja do egzaminu na uprawnienia budowlane

Po uzyskaniu odpowiedniego wykształcenia kierunkowego oraz odbycia wymaganej praktyki można złożyć wniosek o przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego oraz o nadanie uprawnień. Wniosek ten składa się do właściwej miejscowo Okręgowej Izby Architektów. We wniosku poza podaniem danych osobowych zaznaczyć należy o jaki zakres uprawnień chcemy się ubiegać. Poza dyplomem wraz z suplementem, oraz udokumentowaniem praktyk, do wniosku dołączyć należy także m.in. życiorys zawodowy.

Termin składania wniosków każdorazowo podawany jest na stronie krajowej Izby Architektów, jak i stronach Okręgowych Izb. Zazwyczaj ostateczny termin na składanie wniosków ustalony jest na 3 miesiące przed terminem egzaminu i do tej pory był to początek marca i początek września.

Do miesiąca od terminu składania wniosków Komisja Kwalifikacyjna wysyła do kandydata postanowienie o uzupełnieniu wniosku, jeśli taka potrzeba zachodzi. Następnie na nie później niż na miesiąc przed datą egzaminu kandydaci otrzymują zawiadomienie o zakwalifikowaniu (lub też braku kwalifikacji), oraz informację o dokładnym miejscu i terminie egzaminu.

Więcej o tym przeczytasz we wpisie Kwalifikacja do egzaminu na uprawnienia.

Egzamin na uprawnienia architektoniczne

Jeśli skutecznie przejdziesz kwalifikację to ostatnią przeszkodą na drodze do uprawnień budowlanych jest egzamin.
Egzamin jest organizowany dwa razy do roku: w czerwcu oraz grudniu. Składa się on z części pisemnej oraz ustnej.

Egzamin pisemny

Część pisemna składa się z 30 do 90 pytań w zależności od rodzaju uprawnień. W Izbie Architektów w ostatnich latach bywało to 60 pytań i 1h30min na rozwiązanie. Jest to test jednokrotnego wyboru (a, b, c). 70% pytań dotyczy ustaw i rozporządzeń odpowiadających zakresowi uprawnień (czyli Prawo budowlane, Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie itd.), 20% pytań dotyczy BHP i 10% pytań dotyczy postępowania administracyjnego. Ilość czasu na rozwiązanie testu jest zdecydowanie wystarczająca, a większość osób wychodzi z sali przed końcem czasu.

Testy są sprawdzane przez komisję zaraz po zakończeniu egzaminu. Po ok. 2 godzinach ogłaszane są wyniki i lista osób dopuszczonych do egzaminu ustnego. Aby zdać należy poprawnie odpowiedzieć na min. 75% pytań. Wyniki części pisemnej egzaminu ważne są przez 3 lata od daty jego zdania.

Egzamin ustny

Egzamin ustny rozpoczyna się spotkaniem komisji z kandydatami oraz publicznym losowaniem godziny wejścia na egzamin. Losowana jest także komisja, u której kandydat będzie zdawał egzamin, jeśli chętnych osób jest dużo i zostało utworzonych kilka komisji. Czasem kandydatów jest tak dużo, że egzamin odbywa się w ciągu dwóch dni. Na egzamin ustny wchodzi się pojedynczo i zaczyna się od losowania zestawu pytań. Numer wylosowanego zestawu zapisywany jest przez sekretarza. Następnie kandydat ma do 25 minut na przygotowanie odpowiedzi na wylosowane pytania. Odbywa się to w osobnej sali lub w kącie sali, w której właśnie odpowiada poprzednia osoba, dlatego dobrze jest wziąć ze sobą zatyczki do uszu, żeby móc się skupić na własnych pytaniach. Odpowiedzi na pytania często są także do przygotowania w formie rysunkowej, a ich wykonanie zajmuje kilka-kilkanaście minut. W trakcie tych 25ciu minut można korzystać z przepisów, które się ze sobą zabrało. Po upływie czasu na przygotowanie podchodzi się do stolika komisji i po kolei odpowiada na pytania, a następnie komisja zadaje kolejne pytania: z praktyki projektowej oraz budowlanej. Po udzieleniu odpowiedzi komisja się naradza po czym ogłasza wynik egzaminu.

Co po egzaminie?

Zależy oczywiście od wyniku egzaminu. W przypadku wyniku negatywnego zdana część pisemna zachowuje ważność na 3 lata i do egzaminu ustnego można przystąpić ponownie. W przypadku pozytywnego wyniku całości egzaminu należy… czekać. Około miesiąca zajmuje komisji podsumowanie i uzupełnienie wszystkich dokumentów. Po tym czasie wysyłane jest zaproszenie na oficjalne rozdanie uprawnień.

MOŻE CIĘ TAKŻE ZAINTERESOWAĆ:
– Wszystko co musisz wiedzieć o wykształceniu;
– Wszystko co musisz wiedzieć o praktykach;
– Wszystko co musisz wiedzieć o egzaminie.
– Jak uzupełnić zbiorcze zestawienie praktyk.

POWIĄZANIE ARTYKUŁY:

Uprawnienia Architekta – dołącz do grupy wsparcia! Jak zaplanować naukę do egzaminu? Jakich błędów unikać na egzaminie ustnym na uprawnienia budowlane? Nowy regulamin postępowania kwalifikacyjnego w Izbie Architektów